Όταν τα αγάλματα «μιλούσαν» στην Ρώμη

 Μια ενδιαφέρουσα και επαναστατική ιστορία

Στη Ρώμη των Παπών, ξεκινώντας από τον 16ο αιώνα, οι άνθρωποι άρχισαν να εκδηλώνουν διαφωνίες προς την κατεστημένη εξουσία και τις κυρίαρχες τάξεις μέσω ανώνυμων σατιρικών στίχων. Τοποθετούνταν τη νύχτα σε μερικά ρωμαϊκά αγάλματα του ιστορικού κέντρου για να τα διαβάσουν οι περαστικοί το επόμενο πρωί.

Τα αγάλματα χρονολογούνταν σε διαφορετικές εποχές και χρησιμοποιούνταν για να εκφράσουν με πρωτότυπο τρόπο την κριτική του ρωμαϊκού λαού. Ήταν τα λεγόμενα

«ομιλούντα αγάλματα» με περίεργα ονόματα: Marforio, Babuino (ο Μπαμπουίνος), Facchino (ο αχθοφόρος), Abate Luigi (ο Ηγούμενος Luigi), Madama Lucrezia και Pasquino. Συχνά, τα αγάλματα αντάλλαζαν κουβέντες μεταξύ τους, από το ένα μέρος της πόλης στο άλλο.

Το πιο διάσημο είναι σίγουρα ο Pasquino, από το οποίο προήλθε ο όρος «pasquinate» (σατυρικοί στίχοι ή ποιήματα επικολλημένα στα αγάλματα). Ανακαλύφθηκε στην Πιάτσα Ναβόνα στα τέλη του 15ου αιώνα, και χρονολογείται στα τέλη του 1ου αιώνα μ.Χ. Το γλυπτό ήταν πιθανώς μέρος της γλυπτικής διακόσμησης του Σταδίου του Δομιτιανού. Τοποθετήθηκε το 1501 από τον καρδινάλιο Oliviero Carafa στην αρχαία Piazza di Parione, σήμερα Piazza Pasquino, στη γωνία του Palazzo Orsini, τότε Braschi. Με την ευκαιρία του εορτασμού του Αγίου Μάρκου (25 Απριλίου), το άγαλμα ήταν ντυμένο σαν θεότητα και οι άνθρωποι συνήθιζαν να τοποθετούν επιγράμματα σε αυτό κατά τη διάρκεια ακαδημαϊκών προκλήσεων που πραγματοποιούνταν στην πλατεία. Η προέλευση του ονόματος είναι άγνωστη: σύμφωνα με ορισμένους, ο Pasquino ήταν ένας πολύ γνωστός τοπικός ξενοδόχος ή τεχνίτης, διάσημος για τους καυστικούς του στίχους, ή ένας καθηγητής λατινικής γραμματικής, του οποίου οι μαθητές άφηναν για φάρσα τα πρώτα σατιρικά χαρτάκια δίπλα στο άγαλμα.

Pasquino

Στην αυλή του Palazzo Nuovo στην Piazza del Campidoglio, ακουμπισμένο σε έναν τοίχο που συνορεύει με τη Βασιλική της Santa Maria στο Aracoeli, υπάρχει το επιβλητικό Marforio. Είναι ένα κολοσσιαίο άγαλμα που απεικονίζει μια ανδρική θεότητα, ξαπλωμένη στην άκρη μιας μπανιέρας, με μακριά γενειάδα, ένα μακρύ μανδύα και ένα κοχύλι στο αριστερό του χέρι. Η φιγούρα πιστεύεται ότι είναι η ενσάρκωση του Ωκεανού ή ενός ποταμού. Βρέθηκε στη Ρωμαϊκή Αγορά, στην Αψίδα του Σεπτίμιου Σεβήρου, τον 16ο αιώνα και χρονολογείται από τον 1ο αιώνα μ.Χ. Σύμφωνα με ορισμένους, οφείλει το όνομά του στο ότι βρέθηκε στο ναό του Άρη. Ο Marforio θεωρήθηκε ως συνομιλητής και στήριγμα του Pasquino: σε ορισμένες σάτιρες, τα δύο αγάλματα επικοινωνούσαν μεταξύ τους μέσω ερωτήσεων και απαντήσεων!

Marforio

Στη λεγόμενη «Συνέλευση των Πνευματικών», υπάρχει επίσης μια γυναικεία φιγούρα: η Madama Lucrezia. Είναι μια πανίσχυρη προτομή της ρωμαϊκής εποχής με παραμορφωμένο πρόσωπο, ύψους περίπου 3 μέτρων, τοποθετημένη στη γωνία ανάμεσα στο Palazzo Venezia και τη Βασιλική του Αγίου Μάρκου, στην ομώνυμη πλατεία. Το άγαλμα πιθανότατα απεικονίζει τη θεά Ίσιδα και τοποθετήθηκε στη σημερινή του θέση από τον καρδινάλιο Lorenzo Cybo γύρω στο 1500. Το δημοφιλές όνομα της Madama Lucrezia είναι αβέβαιης προέλευσης: πιθανότατα προέρχεται από τη Lucrezia D'Alagno, φίλη του Alfonso της Αραγονίας ή από τη σύζυγο του Τζάκομο ντει Πιτσίνι, που είχε ακίνητα στην πλατεία, όπως μαρτυρείται από έγγραφο του 1536.

Madama Lucrezia

Κοντά στην εκκλησία του Sant'Atanasio dei Greci, υπάρχει το άγαλμα ενός silenus που βρίσκεται στο πλάι του, που μετονομάστηκε σε Babuino (μπαμπουίνος) λόγω της ασχήμιας και της ομοιότητάς του με μαϊμού. Βρίσκεται στον ομώνυμο δρόμο και είναι μέρος ενός σιντριβανιού. Το 1738, λόγω εργασιών αποκατάστασης, το άγαλμα μεταφέρθηκε στα αριστερά του κτιρίου και τοποθετήθηκε σε μια κόγχη. Το 1957, το άγαλμα και η δεξαμενή συγκεντρώθηκαν ξανά και χρησιμοποιήθηκαν ως σιντριβάνι, τοποθετήθηκαν σε νέα θέση όχι μακριά από την αρχική. Ο Babuino ήταν αυτός που ήρθε να ανταγωνιστεί τον πιο διάσημο Pasquino, τόσο που τα σχόλιά του ονομάστηκαν «babuinate».

Babuino

Στη Via Lata βρίσκεται το πιο πρόσφατο ομιλούν άγαλμα, που απεικονίζει έναν χαρακτήρα που ονομάζεται Facchino. Αντιπροσωπεύει έναν αχθοφόρο που κρατά ένα βαρέλι από το οποίο βγαίνει το νερό, με το χαρακτηριστικό φόρεμα του 16ου αιώνα εκείνων που γέμιζαν βαρέλια με νερό από τον Τίβερη ή το αρχαίο συντριβάνι Φοντάνα ντι Τρέβι, για να το μοιράζουν κατά τη διάρκεια της ημέρας. Το άγαλμα, τοποθετημένο σε ένα μικρό σιντριβάνι, κατασκευάστηκε από τον γλύπτη Jacopo Del Conte στα τέλη του 1500.

Facchino

Ο Ηγούμενος Λουίτζι είναι ένα ρωμαϊκό άγαλμα από την ύστερη αυτοκρατορική εποχή, που απεικονίζει έναν άνδρα με τήβεννο, ίσως έναν δικαστή, χωρίς κεφάλι. Μετά από πολλές επανατοποθετήσεις, το άγαλμα βρίσκεται επί του παρόντος στην Piazza Vidoni, δίπλα στην εκκλησία Sant'Andrea della Valle. Το όνομα φαίνεται να προέρχεται από την ομοιότητα με έναν πνευματώδη νεωκόρο της κοντινής εκκλησίας των SS. Σουντάριο.

 

Abate Luigi

Πηγή Φωτογραφιών: wikipedia.org

Πηγή